In mei ik schreef over de opkomende energie- en voedselcrisis die de wereld in zijn greep houdt, grotendeels als gevolg van het conflict tussen Rusland en Oekraïne. De crisis blijft zich ontvouwen. De meeste mensen zijn zich er echter alleen van bewust door de hoge prijzen – voor benzine, elektriciteit, aardgas en voedsel – en door wijdverbreid geklets onder economen over inflatie en wat er moet worden gedaan om die te bedwingen. Helaas helpen prijzen op zich niet om te begrijpen waarom de crisis is ontstaan ​​en hoe deze zich de komende maanden waarschijnlijk zal ontwikkelen. Periodieke overzichten van de situatie die de nadruk leggen op systemische causale verbanden en terugkoppelingen kunnen dat doel beter dienen, dus beschouw dit als het tweede in een reeks van dergelijke overzichten. Ik sorteer informatie en analyse per regio.

Europa en VK: hongerig en ijskoud in het donker?

Vooral in Europa is het woord 'crisis' volkomen terecht. De sterk ingeperkte beschikbaarheid van aardgas uit Rusland wordt niet volledig gecompenseerd door LNG-transporten vanuit de VS of andere gasexporterende landen. Daarom bespreken de Europese leiders nu hoe rantsoen bestaande voorraden - en bereiden zich voor op een worstcasescenario waarin het winterweer bijzonder streng is. De energierekening voor Europese huishoudens kan begin volgend jaar met 2 biljoen euro stijgen, volgens Goldman Sachs (gelijk verdeeld, zou dat bijna $ 2700 zijn voor elke volwassene en elk kind).

Het VK heeft nu te maken met de gevolgen van zijn neoliberale privatisering van nutsvoorzieningen (energie, water en spoor), waarvan vele zijn opgekocht door nationale nutsbedrijven in continentaal Europa. Tot nu toe is de energiecrisis kost Britse huishoudens meer dan in enig land in West-Europa. De Britse overheid subsidieert de isolatie van woningen niet en huishoudens zijn sterk afhankelijk van gas voor verwarming en koken.

Europese energieministers hebben de politieke leiders verteld dat landen op de een of andere manier moeten het elektriciteitsverbruik met 10 procent verminderen. Elektriciteitsprijzen bevinden zich op recordniveau, waarbij de prijzen van termijncontracten zijn gestegen tot tien keer het gemiddelde van de afgelopen tien jaar. Bij dergelijke prijsniveaus moeten hele industrieën hun deuren sluiten of overwegen dit te doen. Duitsland importeert steenkool per spoor voor elektriciteitsopwekking om tekorten aan aardgas op te vangen dat voorheen via pijpleidingen werd aangevoerd. Het land was bezig al zijn kerncentrales te sluiten, maar heeft besloten de laatste drie online te houden.

Europese landbouw- en voedselgroepen vrezen dat steile aardgas- en elektriciteitsprijzen kunnen leiden tot tekorten aan groenten en fruit door bedrijven te dwingen de productie te beteugelen. Koeling is elektriciteitsintensief en de verwarming van kassen is vaak afhankelijk van aardgas.

Naast elektriciteitsopwekking wordt aardgas gebruikt voor industriële doeleinden, vaak om hoge niveaus van warmte te leveren voor metallurgie, als grondstof voor chemicaliën en voor de productie van kunstmest. In vergelijking met de VS heeft Europa de afgelopen decennia voor zijn economische output meer vertrouwd op de productie en de zware industrie, dus de impact van hoge prijzen op de economieën van de EU zal waarschijnlijk systematischer zijn. Volgens rapporten ongeveer de helft van de staal-, aluminium- en zinkproductie in de EU is al gesloten en geconfronteerd met een existentiële crisis.

Aardgas wordt ook gebruikt om huizen en gebouwen te verwarmen, en het is deze toepassing die waarschijnlijk het grootste aantal gewone mensen het meest directe ongemak zal bezorgen. Brandhout is plotseling kritiek schaars in Frankrijk, Duitsland en andere landen. Hoge gasprijzen gedurende de winter verhogen het potentieel voor protesten en sociale onrust (Slovenië en Tsjechië zien ze al). Overheden proberen dat risico af te wenden met plafonds op de elektriciteitstarieven die inwoners daadwerkelijk in rekening worden gebracht. Maar prijsplafonds zullen overheden aan de haak slaan voor het verschil tussen het genereren van kosten en wat huishoudens betalen, wat op korte termijn mogelijk kan leiden tot enorme uitgaventekorten. Leiders hopen de tekorten te minimaliseren door energiebedrijven zwaar te belasten.

Een zichtbaar prominente graadmeter voor de ernst van de elektriciteitscrisis in Europa: de burgemeester van Parijs heeft gezegd dat de lichten op de Eiffeltoren uitgeschakeld enkele uren eerder dan normaal om energie te besparen.

Noord-Amerika: Excuses voor nu

Tot nu toe zijn de Amerikanen de dupe van de energiecrisis bespaard gebleven. Inderdaad, automobilisten hebben recentelijk lagere benzineprijzen genoten als gevolg van een daling van de olieprijs, op zijn beurt als gevolg van een daling van de vraag uit China (zie hieronder) en de vrees voor een economische vertraging. De VS is enigszins geïsoleerd van problemen met de energievoorziening omdat het momenteel 's werelds belangrijkste producent van olie en aardgas is en de laagste binnenlandse aardgasprijzen heeft van alle industrielanden behalve Canada.

Sinds maart hebben de VS, naar goeddunken van president Biden, hun strategische petroleumreserve met een miljoen vaten per dag verlaagd om de olieprijzen te matigen. Maar de SPR is nu aan de beurt laagste niveau sinds 1984, en er wordt gesproken over het stopzetten van opnames in oktober en beginnen met bijvullen als de olieprijzen blijven dalen. Dit zou natuurlijk enige opwaartse druk op de olieprijzen uitoefenen. Zoals altijd is de vraag net zo belangrijk als het aanbod bij het bepalen van de werkelijke prijs: als een recessie begint, zou dat de vraag verminderen, waardoor de olieprijzen dalen.

De wereldwijde aanvoer van ruwe olie is de laatste tijd grotendeels stilgevallen (na een crash als gevolg van een dalende vraag tijdens de COVID-pandemie in 2020). Eerder dit jaar beloofde de OPEC, na enig gekruip door Biden, een kortetermijnstijging van de productie, en Saoedi-Arabië heeft inderdaad meer gepompt. Maar de OPEC als geheel heeft betere dagen gekend. De OPEC-productie van alleen ruwe olie in augustus bedroeg ongeveer 30 miljoen vaten per dag meer dan 2 miljoen vaten per dag hieronder het hoge 12-maandsgemiddelde dat de OPEC in augustus 2017 bereikte.

Op de korte termijn zal Amerika's grootste probleem met de brandstofvoorziening zich waarschijnlijk concentreren op diesel, waarvan de voorraden zijn geweest al maanden aan het dalen en staan ​​op het punt nog verder te dalen als raffinaderijen grote hoeveelheden blijven exporteren naar Europa, Latijns-Amerika en Azië. Diesel, opdat we het niet vergeten, wel de brandstof van de handel.

Ondertussen worstelt de Amerikaanse olieproductie om te groeien. De output van het Perm-bekken (het laatst overgebleven gebied waar fracken hogere extractiesnelheden zou kunnen opleveren) bevindt zich op een record hoog, maar elders daalt de productie. De tijd nadert met rasse schreden dat de Permian zal niet langer in staat zijn om dalingen elders te compenseren, en de totale productie in de VS zal afnemen, net als in de decennia van 1970 tot 2010. Het vermogen van Amerika om olie te winnen is een wereldwijd economisch probleem, aangezien er nauwelijks ergens anders in staat is om de productie te verhogen en dus de prijzen te verlagen. Met de hoge olieprijzen zou je een boorwaanzin kunnen verwachten in de fracking patch in de VS, maar daar is weinig van te merken. Dat komt deels door de vraag van investeerders aan oliemaatschappijen om dividend uit te keren in plaats van meer uit te geven aan boren. Het is ook deels een gevolg van stijgende materiaalprijzen: de kosten van stalen buizen is de afgelopen maanden enorm gestegen. Het wordt alleen maar duurder om te boren.

De jaarlijkse inflatie in de VS bedraagt ​​nog steeds ruim 8 procent, wat zorgt voor constipaties bij de Federal Reserve. De Fed heeft maar één belangrijk instrument om in de economie te interveniëren - rentetarieven - en de effectiviteit van dat instrument is waarschijnlijk minimaal bij het bestrijden van inflatie die wordt veroorzaakt door nieuwe gebeurtenissen die weinig te maken hebben met de gebruikelijke conjunctuurcyclus. Sterker nog, hogere rentetarieven dreigen op zijn minst een recessie te veroorzaken, en a schuldencrisis in het slechtste geval. Fed-voorzitter Jerome Powell onlangs toegelaten dat het terugdringen van de inflatie waarschijnlijk huishoudens en bedrijven pijn zal doen, inclusief hogere werkloosheidscijfers en lagere winsten.

Als gevolg van de fracking-revolutie zijn de VS 's werelds grootste exporteur van vloeibaar aardgas (LNG) geworden en hebben ze levenslijnen in de richting van Europa gegooid (gasproducenten helpen graag als dat betekent dat ze een hogere prijs voor hun product moeten krijgen). Dit heeft echter de binnenlandse aardgasprijzen verhoogd bijna drie keer het niveau van vorig jaar. (Opmerking voor Jerome Powell: hogere rentetarieven zullen dit niet oplossen.) Nu hun productieniveaus al op het maximum zijn, hebben leidinggevenden van de Amerikaanse schalie-industrie de Europese leiders verteld dat een toename van de LNG-export zit er niet in. Bovendien is er een tanker tekort. Amerikaanse aardgasvoorraden zijn zeer laag voor deze tijd van het jaar, en gezien de grote vraag naar LNG die deze winter wordt verwacht, zou de binnenlandse aanvoer onvoldoende kunnen zijn.

Rusland en Oekraïne: de kern van de zaak

Zoveel hangt af van het verloop van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Als het aanhoudt, zal de wereldwijde economische pijn dat ook doen, die deze winter dramatisch zou kunnen toenemen. Als de oorlog snel zou eindigen, zouden de economische risico's op korte termijn aanzienlijk kunnen afnemen.

Voor Rusland verloopt de oorlog slecht, na vernederende nederlagen tijdens een Oekraïens tegenoffensief begin deze maand. Lokale Russische functionarissen hebben de moedige stap genomen Vladimir Poetin aansporen om af te treden, hoewel veel van zijn binnenlandse critici hardliners zijn die zeggen dat hij de oorlog niet meedogenloos genoeg vervolgt. Tijdens de eerste paar maanden na de invasie leek de economie van Rusland op veerkrachtig ondanks strenge sancties van de kant van de VS, Groot-Brittannië en de EU, grotendeels als gevolg van de hoge olieprijzen. Terwijl de Russische olie-export naar Europa ver terugloopt, is die export grotendeels verlegd naar China en India, en hoge prijzen hebben de sancties deels goedgemaakt. Naarmate de tijd vordert, wordt de economische impact van sancties echter steeds groter verdieping. Rusland lijdt aan een braindrain nu getalenteerde mensen het land verlaten, en een gelekt intern geproduceerd rapport van de Russische regering concludeert dat westerse sancties in feite verwoestende gevolgen hebben. Er is een kleine, maar niet onbelangrijke, mogelijkheid dat Poetin de macht verliest, wat kan leiden tot politieke instabiliteit in Rusland.

Hoewel Rusland olie naar China en India heeft kunnen exporteren, wordt verwacht dat de olieproductie dat zal doen val 2 procent in 2022 en zal de komende jaren waarschijnlijk verder dalen, grotendeels als gevolg van een gebrek aan investeringen en expertise na het vertrek van westerse oliemaatschappijen en oliedienstverleners. Zelfs als de oorlog snel voorbij is, is de rol van Rusland in de wereldwijde olie-industrie voor altijd veranderd. Het is nu een verdwijnende energiereus en zal nieuwe pijpleidingen of laadterminals voor tankers nodig hebben om zijn product naar het oosten en het zuiden te verplaatsen in plaats van naar het westen.

Voor Oekraïne is de energiecrisis slechts een van de ontberingen die de oorlog met zich mee heeft gebracht. Sinds kort de grootste kerncentrale van het land liep bommenschade op en dreigde instorting. Gelukkig is de stroomtoevoer naar de reactoren hersteld, waardoor de slechtste uitkomst voorlopig minder waarschijnlijk is. Maar Rusland heeft sindsdien ook beschoten andere elektriciteitscentrales, waardoor duizenden Oekraïners zonder elektriciteit komen te zitten, net als hun land macht exporteren naar Europa. Energieplanners moeten het halen creatieve, met aan de ene kant een sterk gereduceerde bevolking (nadat miljoenen waren gevlucht voor de invasie) en daardoor periodiek overtollige elektriciteitsopwekkingscapaciteit, maar aan de andere kant met voortdurende bedreigingen van Rusland voor het elektriciteitsnet en de elektriciteitscentrales.

China en India: steenkool en COVID 

Het olieverbruik in China is dit jaar meer gedaald dan ooit tevoren in de afgelopen drie decennia als gevolg van hernieuwde COVID-19-lockdowns – onderdeel van het ‘nul-COVID-beleid’ van het land – en een vastgoedcrisis die samen vertraagde de economische groei tot een kruip. Vanuit mondiaal perspectief is de lage vraag in China de belangrijkste bron van neerwaartse druk op de olieprijzen. Het Internationaal Energie Agentschap schat dat het Chinese olieverbruik schrikbarend zal dalen 2.7 procent dit jaar. Als gevolg van de lagere binnenlandse vraag, het land benzine en diesel de export stijgt.

Nu de output van sommige van zijn waterkrachtcentrales wordt bedreigd door droogte, investeert China in meer kolenmijnen en meer kolencentrales, terwijl het ook in recordtempo zonnepanelen en windturbines installeert. Dit volgt op ongeveer acht jaar van vertraagde groei van de afhankelijkheid van steenkool, te beginnen in 2014. China is vastbesloten om te bouwen 270 gigawatt aan nieuwe kolencentrales gedurende de komende vijf jaar - het equivalent van één enorme (1,000 megawatt) centrale per week gedurende die periode. Een groot deel van de steenkool zal afkomstig zijn van 's werelds grootste dagbouwmijnen in Binnen-Mongolië en worden vervoerd via de nieuwe Haoji-spoorlijn van $ 30 miljard.

India bouwt ook meer op kolen gebaseerde infrastructuur, met tot wel 28 gigawatt aan nieuwe energiecentrales nodig tegen 2032, aldus een landelijk adviesorgaan. Verwacht wordt dat de vraag naar elektriciteit in het land de komende tien jaar zal verdubbelen. India's vastberadenheid om meer afhankelijkheid van steenkool na te streven, wordt alleen maar versterkt door hogere internationale LNG-prijzen als gevolg van een hogere Europese vraag, op zijn beurt veroorzaakt door de oorlog tussen Rusland en Oekraïne.

Het wereldkolenverbruik is geweest op een plateau sinds ongeveer 2010 (en viel in de eerste helft van dit jaar), maar plannen van China en India voor het uitbreiden van op steenkool gebaseerde energieopwekking zouden ertoe kunnen leiden dat het wereldwijde gebruik van steenkool nieuwe hoogten bereikt - als (of zolang) fysieke middelen toelaten. Delen van India zijn al onderhevig aan periodieke black-outs als gevolg van hittegolven en onvoldoende kolenvoorraden. Hoewel Coal India 's werelds grootste kolenbedrijf is en de winningspercentages de afgelopen maanden met 12 procent heeft verhoogd, zijn de plannen voor een sterk toegenomen verbruik van de brandstof afhankelijk van de beschikbaarheid van import uit Australië, Indonesië en andere landen.

Afrika: Voedselprijzen en . . . Meer steenkool

Nigeria, jarenlang de belangrijkste olieproducent van het continent, heeft zijn productie zien dalen als gevolg van uitputting export stort in als gevolg van diefstal van brandstof en pijpleidingvandalisme. Angola en Libië hebben Nigeria ingehaald als topproducenten, hoewel deze landen worden geconfronteerd hun eigen problemen om de productie uit te breiden of zelfs stabiel te houden.

Egyptische energiefunctionarissen beweren dat het land voldoende aardgasvoorraden heeft om de energiecrisis te doorstaan, maar dat is niet het geval kondigde een streng plan aan om het energieverbruik te rantsoeneren, inclusief het verminderen van straatverlichting en het reguleren van het gebruik van airconditioners in openbare gebouwen.

Zuid-Afrika, de op twee na grootste economie van het continent na Nigeria en Egypte, is sterk afhankelijk van steenkool, maar hoopt daar verandering in te brengen met een Raamwerk voor een rechtvaardige overgang overeenkomst met de VS, het VK en de EU om 8.5 miljard dollar aan investeringen in energiealternatieven vrij te maken. Volgens een studie uitgevoerd door COP26 zal Zuid-Afrika de komende 250 jaar meer dan 30 miljard dollar moeten uitgeven om van zijn steenkoolverslaving af te komen. Echter, als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne, de steenkool van Zuid-Afrika de export naar Europa is sterk gestegen, en de prijzen hebben ongekende hoogten bereikt, waardoor meer mijnbouw wordt gestimuleerd en het land meer inkomsten krijgt.

Eskom, het Zuid-Afrikaanse energiebedrijf in staatseigendom, heeft tot nu toe in 100 de stroom naar zijn klanten gedurende 2022 dagen afgesloten, met meer stroomuitval op komst. Eskom heeft moeite om aan de vraag naar elektriciteit te voldoen vanwege de oude en slecht onderhouden elektriciteitscentrales steeds kapot gaan. De energietekorten raken bedrijven en hebben bijgedragen aan een krimp van de economie.

Al met al is de grootste impact van de energiecrisis op Afrika via voedsel. Oost-Afrika (Ethiopië, Somalië, Kenia) wel geconfronteerd met hongersnood grotendeels als gevolg van een epische droogte. Bovendien zijn de graanprijzen dit jaar fors gestegen. In maart schoten de prijzen alarmerend omhoog, maar dat is ook zo sindsdien enigszins gematigd (hoewel ze nog steeds op historisch hoge niveaus zijn). Veel hangt af van de oogstvooruitzichten voor dit en volgend jaar. Maximo Torero, hoofdeconoom van de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de Verenigde Naties, vertelde onlangs aan Bloomberg TV dat onbetaalbare kunstmestprijzen (als gevolg van stijgende aardgasprijzen) de wereldwijde graanproductie in het volgende plantseizoen met wel 40 procent zouden kunnen verminderen.

Elders in het kort

Australië: Kolen- en gasbedrijven profiteren enorm van de export, terwijl gewone Aussies betalen extra.

Zuid- en Midden-Amerika: Hoge brandstofprijzen zorgen voor hogere winsten voor exporterende landen (Brazilië, Mexico, Colombia, Venezuela). de politieke stabiliteit bedreigen in Chili, Argentinië, Ecuador en andere landen.

Japan en Zuid-Korea wenden zich tot nucleair vermogen als reactie op hoge brandstofprijzen.

Midden-Oosten: Hoge brandstofprijzen - dat is het goed nieuws, Rechtsaf? Volgens het IMF zullen staten in het Midden-Oosten een Een meevaller van $ 1.3 biljoen aan extra inkomsten als gevolg van de energiecrisis.

Conclusie: een wereldwijde leermogelijkheid

De oorlog tussen Rusland en Oekraïne is overal een tragedie. Voor de bevolking van Oekraïne is het een strijd voor het bestaansrecht. Maar als gevolg van de problemen van de wereldwijde energievoorziening die de oorlog heeft veroorzaakt, doet zich en zal er lijden voordoen, ver buiten het conflictgebied. Deze winter zal de omvang en diepte van dat lijden onthullen.

Deze winter zal ook laten zien hoe landen de vraag beheersen om het hoofd te bieden aan stagnerende of gekrompen energie- en voedselvoorraden. Als prijzen en rentetarieven de enige aanpassingsmechanismen zijn, zal het leed groter zijn. Als de voorraden energie of voedsel worden gerantsoeneerd, zal het lijden waarschijnlijk minder zijn. Het feit dat Europese politici dat zijn rantsoenering bespreken is een indicatie van de ernst van de situatie, maar suggereert ook een coöperatieve en rechtvaardige manier om met schaarste om te gaan. Rantsoenering zou niet alleen tussen naties moeten plaatsvinden, maar ook tussen landen het huishoudniveau. Schaarste zal de komende jaren onvermijdelijk zijn nu de overmaatse industriële economie van de wereld tegen de grenzen van de natuur botst. Hoe eerder we via rantsoenering creatief leren inspelen op schaarste, hoe minder pijn er hoeft te worden geleden.

De gevolgen van klimaatverandering op korte termijn zijn een wild card in dit dodelijke spel. Door elektriciteitscentrales offline te gooien, door sociale conflicten te vergroten in landen die energie produceren, of door oogsten in graanschuurgebieden te verminderen, kunnen overstromingen, hittegolven, bosbranden en droogtes een slechte situatie veel erger maken.

In dit artikel heb ik het nog niet gehad over het potentieel van hernieuwbare energiebronnen om een ​​significant verschil te maken in de wereldwijde energievoorziening. Dat is het onderwerp van een apart artikel.

Elke discussie over energie zou moeten beginnen of eindigen met een herinnering dat het opbouwen van een mondiale industriële economie op basis van steeds hogere snelheden van winning en verbranding van eindige fossiele brandstofbronnen, met vervuilende bijproducten, volslagen krankzinnig was en is. Het is binnen de context van dat begrip dat we de details moeten bekijken van hoe economische groei de komende jaren eindigt en zichzelf omkeert. Door dit grotere overzicht te behouden, kunnen allerlei onnodige blunders en leed worden voorkomen.

Foto door Jozua Newton on Unsplash