Eerder dit jaar zei NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg aangekondigd dat de organisatie de opening van een verbindingskantoor in Japan tegen 2024 overwoog. Te midden van de groeiende spanningen tussen de Verenigde Staten en China wordt de nieuwste zet van de transatlantische alliantie gezien als een manier om westerse veiligheidspartnerschappen in de Indo-Pacific te versterken . In dat perspectief zou een NAVO-kantoor in Tokio voortbouwen op het momentum dat teweeg werd gebracht door andere multilaterale initiatieven zoals de Quad (Australië, India, Japan en de VS) en AUKUS (Australië, het VK en de VS).
NAVO-functionarissen beschouwen China steeds meer als een belangrijk veiligheidsprobleem voor de organisatie. Zijn 2022 Strategisch Concept bevestigde dat China's “uitgesproken ambities en dwangbeleid onze belangen, veiligheid en waarden in gevaar brengen.” Stoltenberg veroordeelde ook herhaaldelijk het beleid van Peking en verklaarde tijdens een reis naar Zuid-Korea begin 2023: “China is ook een uitdaging omdat we zien dat China zwaar investeert in nieuwe moderne militaire vermogens, waaronder nieuwe langeafstandsraketten die het gehele NAVO-grondgebied kunnen bereiken. '
Deze verklaringen duiden ongetwijfeld op een nieuwe aanpak, maar er zijn verschillende redenen om de betekenis van een NAVO-kantoor in Japan in twijfel te trekken. Een dergelijk project zal zeer waarschijnlijk Peking's verhaal van een westerse agressieve strategie in de regio voeden, maar tegelijkertijd zal het de Aziatische partners niet veel opleveren.
Op regionaal niveau zorgt een NAVO-kantoor in Japan voor onrust. Net als in Afrika of het Midden-Oosten heeft het bondgenootschap daaronder te lijden een negatieve perceptie in heel Azië: de organisatie wordt doorgaans gezien als slechts een verlengstuk van het Amerikaanse buitenlandse beleid. Sommige commentatoren vrezen dat de NAVO een “destructieve militaristische cultuur,”om de uitdrukking van Kishore Mahbubani te gebruiken, een voormalige Singaporese diplomaat en invloedrijke stem. Dit weerspiegelt de wens van Zuidoost-Aziatische landen en ook India om te voorkomen dat een westers sjabloon voor de Aziatische veiligheidsarchitectuur wordt geïmporteerd. Voor deze landen versterkt de aanhoudende oorlog tussen Rusland en Oekraïne de relevantie van de NAVO niet; het verzwakt het feitelijk.
Deze visie op de NAVO overschat echter het vermogen van de organisatie om zichzelf in Azië te projecteren. In feite brengt de interne besluitvorming van de NAVO twee grote obstakels aan het licht voor haar ambities in de Indo-Pacific: een kloof tussen de lidstaten over de strategie ten opzichte van China en een kloof tussen de assertieve retoriek van de NAVO-vertegenwoordigers en de werkelijke capaciteiten die de strijdkrachten kunnen inzetten.
Ten eerste bestaat er binnen het transatlantische bondgenootschap geen eenheidsfront over de Chinese kwestie. Vanaf 2019 drong de Amerikaanse regering van de toenmalige president Donald Trump aan op een actievere rol van de NAVO in de Indo-Pacific. Maar tegelijkertijd blijven sommige defensieanalisten in Washington sceptisch en zijn zij van mening dat de Europeanen liever hun eigen veiligheidskwesties zouden moeten aanpakken – namelijk Rusland – om om de Amerikanen zich op Azië te laten concentreren.
Deze aanpak kan op de een of andere manier aansluiten bij het denken van Europese leiders zoals de Franse president Emmanuel Macron, die in april een grote controverse veroorzaakte nadat hij gaf een interview tijdens een vlucht terug uit China (en midden in een oefening van het Volksbevrijdingsleger in de buurt van Taiwan), waarin hij verklaarde dat Europeanen niet “slechts Amerika’s volgelingen” mogen zijn en “verstrikt moeten raken in crises die niet de onze zijn.”
Later maakten Macron en zijn regering duidelijk dat de Franse president niet de bedoeling had de standpunten van Peking over Taiwan te steunen, maar in plaats daarvan opriep tot een Europese visie die verschilt van de Amerikaanse. Dit gaat samen met de De Franse ambitie om een strategie voor de Indo-Pacifische regio op te bouwen, weg van de concurrentie tussen de grote machten, een initiatief dat lokale partners bijeenbrengt die de bipolarisatie van Azië willen voorkomen. Het is niet verwonderlijk dat de De Fransen hebben publiekelijk hun eigen scepsis geuit over het project van een NAVO-kantoor in Japan.
Als Frankrijk de relevantie van de NAVO in het China-dossier in twijfel trekt, trekken andere lidstaten het China-dossier zelf in twijfel. Oost-Europese landen als Hongarije en Polen onderhouden bijvoorbeeld nauwe banden met Peking. In 2016 ging de Poolse president Andrzej Duda zelfs zo ver dat hij de hoop uitsprak dat zijn land “China's toegangspoort tot Europa zal worden. '
Deze concurrerende opvattingen binnen de NAVO benadrukken de moeilijkheden die de organisatie ervan zullen weerhouden een ambitieus en samenhangend beleid op te bouwen in de Indo-Pacific. Als puntje bij paaltje komt, moeten alle belangrijke besluiten die betrekking hebben op het NAVO-beleid bij consensus worden goedgekeurd door de 31 lidstaten.
Maar zelfs als we de interne politiek buiten beschouwing laten, zou een NAVO-kantoor in Japan geen groot verschil maken in termen van militaire vermogens. Het is ten onrechte omschreven als een nieuwe “buitenpost” van de alliantie in Azië. In werkelijkheid zou het bureau waarschijnlijk één permanente vertegenwoordiger omvatten, die grotendeels afhankelijk was van de bureaucratie van het hoofdkantoor in Brussel. In de praktijk bestaat er al een NAVO-vertegenwoordiging in Japan: deze wordt verzorgd door de Nederlandse Ambassade in Tokio – een gangbare praktijk waarbij de nationale ambassade van een NAVO-lid als aanspreekpunt in één land wordt aangewezen. Dit onderstreept het feit dat het NAVO-bestuur bescheiden is en sterk afhankelijk is van de middelen die de lidstaten bereid zijn ter beschikking te stellen.
De kloof tussen retoriek en middelen weerspiegelt een bredere beperking van de NAVO-betrokkenheid in de Indo-Pacific. In tegenstelling tot de zorgen over een NAVO-aanwezigheid in Azië die de oorlogstrommels laat klinken, is het reële risico dat de activiteiten van het bondgenootschap teleurstellend zullen zijn. In werkelijkheid beschikken de NAVO-lidstaten over beperkte capaciteiten die zij op de Indo-Pacific kunnen projecteren. Slechts drie landen hebben een geloofwaardige marine-aanwezigheid in het gebied: de VS, Groot-Brittannië en Frankrijk. Voor het eerst in twintig jaar, Duitsland een fregat gestuurd om in 2021 de Zuid-Chinese Zee over te steken en ook Nederland een fregat gestuurd datzelfde jaar aan een Britse stakingsgroep die naar Japan voer. Dit zijn uiterst bescheiden inzetten die de beperkte machtsprojectiecapaciteiten van de Europeanen onthullen, evenals hun feitelijke onwil om meer te bieden aan het Aziatische theater.
Uiteindelijk zouden Aziatische diplomaten en militaire officieren er waardevolle lessen uit kunnen trekken De betrokkenheid van de NAVO in het Midden-Oosten, welke ruim twintig jaar geleden begonnen. Na de aanslagen van 9 september kwam de NAVO ook dichter bij partners uit het Midden-Oosten, zoals Israël, Jordanië en de Golfstaten. Destijds waren er soortgelijke zorgen over het potentieel destabiliserende effect van een NAVO-aanwezigheid in de Arabische wereld. Uiteindelijk deed de alliantie echter niet veel in het gebied. Het bleef ver weg van regionale crises zoals het Israëlisch-Palestijnse conflict of de Iraanse nucleaire kwestie en zag af van het opbouwen van een significante aanwezigheid, afgezien van een kleine trainingsmissie in Irak en een kantoor in Koeweit (voornamelijk gefinancierd door het gastland). De NAVO heeft wel een toegevoegde waarde geleverd door de modernisering van de strijdkrachten in het Midden-Oosten te ondersteunen en hen te laten deelnemen aan diverse militaire trainingen en oefeningen, maar de NAVO-aanwezigheid heeft zeker geen invloed gehad op de politiek in het Midden-Oosten.
Dit alles betekent niet dat een NAVO-kantoor in Japan niets zou toevoegen, maar eerder dat de speculaties rond het project overhyped zijn. Het zal noch een teken zijn van de inzet van strijdkrachten waarover de NAVO niet beschikt, noch zal het de meningsverschillen tussen de westerse landen over China overwinnen. Het bureau zal hoogstens overleg- en trainingsactiviteiten met de Japanse zelfverdedigingstroepen ondersteunen – en waarschijnlijk ook met Nieuw-Zeeland en Australië. Maar uiteindelijk kunnen beleidsmakers zich afvragen of het de moeite waard is om nog een diplomatiek geschil met Peking te riskeren voor een kantoor dat geen game changer zal zijn voor de samenwerking tussen Japan en de Atlantische alliantie.
- Door SEO aangedreven content en PR-distributie. Word vandaag nog versterkt.
- EVM Financiën. Uniforme interface voor gedecentraliseerde financiën. Toegang hier.
- Quantum Media Groep. IR/PR versterkt. Toegang hier.
- PlatoAiStream. Web3 gegevensintelligentie. Kennis versterkt. Toegang hier.
- Bron: https://thediplomat.com/2023/06/a-nato-office-in-japan-much-ado-about-not-much/
